Als voormalig brandweercommandant is NKC-lid Timmermans geïnteresseerd in camperbranden en heeft hij heel veel filmpjes bestudeerd. Hoe branden campers, waar begint het en waar staat die camper dan? Is het onderweg of juist op de camping?.

“Wat vooral opvalt, is hoe ontzettend snel het vuur om zich heen grijpt. Een camper heeft vaak een opbouw van kunststof en hout, geïsoleerd met tempex. Er is veel bekleding. Zodra een camper echt aan het branden is, kun je hem al bijna opgeven. Als ik naar die filmpjes kijk, zie ik dat een paar vlammen zich in twee minuten ontwikkelen tot een vuurzee die niet meer te bedwingen is”, zegt de oud-brandweerman.

Camper afgebrand in Portugal

Het overkwam Guus Hermans en Wil Vessies-Huhl uit IJmuiden. Zij zagen op vakantie in Portugal hun kampeerauto volledig afbranden. “We waren nog geen kilometer op weg vanaf de camperplaats bij Estremoz, toen de motor afsloeg en er rook en vlammen uit het dashboard kwamen”, vertelt Hermans.

“Mijn vrouw is invalide en tegen de tijd dat ik haar uit de auto had geholpen, haalde ons brandblussertje al niets meer uit. Ik ben nog even terug de camper in gegaan voor mijn laptop en onze paspoorten. De auto stond al vol rook. Daarna zijn we dertig meter achter de kampeerauto gaan staan en hoorden we de eerste gasfles exploderen. Het was echt verschrikkelijk. We hebben zelfs de rolstoel en rollator van mijn vrouw niet kunnen redden.”

Ondanks dat de brandweer snel ter plaatse was, brandde de Hymer uit 2002 volledig af. De camperaars kregen gelukkig hulp van een in Portugal wonende Nederlander, die het ongeluk had zien gebeuren. Hij bemiddelde bij het contact met de politie, het zoeken naar een hotel en het bezoek aan een ziekenhuis, om de nodige medicijnen voor mevrouw aan te vragen.

De twee gingen per vliegtuig terug en kochten een maand later een andere camper: de verzekerde waarde van de camper werd verrassend snel uitgekeerd door NKC Verzekeringen, vindt Hermans. Dat is dan mooi meegenomen, maar het blijft een traumatisch gebeuren om zonder iets langs de weg te staan in Portugal. “Al onze kleren weg, onze spullen, de nieuwe scooter. Ik gun dit mijn ergste vijand niet.”

Grote schade

Wie de foto’s ziet van de puinhoop die ooit een camper was, snapt dat de oorzaak van een brand vaak lastig te achterhalen is. In dit geval ging het vrijwel zeker om kortsluiting, vertelt Kees Hubert van alarmcentrale SOS International, die het Nederlandse echtpaar in het buitenland heeft ondersteund. “Dat was een extreem geval”, vertelt hij. “Brand in campers komt eigenlijk niet zo heel vaak voor, maar áls het voorkomt is er meestal wel meteen sprake van grote schade. Voor de eigenaren heeft dit een compleet andere impact dan een aanrijding.”

Oorzaken camperbrand

Bij SOS International komen de hulpvragen van diverse Nederlandse verzekeraars binnen, waaronder NKC Verzekeringen. Vorig jaar kreeg de alarmcentrale 3.200 aanvragen van camperaars en bij slechts dertien daarvan was er sprake van brand, ofwel 0,4 procent.

Naar de oorzaak van brand in kampeerauto’s wordt zelden onderzoek gedaan, bevestigt Jim Samson, schade-expert van expertisebureau CED. De reden is eenvoudig: verzekeraars vragen zo’n onderzoek bijna nooit aan. Brandstichting komt zelden voor en daarna maakt het de verzekeraar niet uit: onderzoek naar de precieze oorzaak kost alleen maar extra geld. In het algemeen noemen experts twee belangrijke oorzaken: kortsluiting of een probleem met gas.

Brand door kortsluiting

Daarvan is kortsluiting de meest ongrijpbare. Samson: “Er zijn geen wettelijke normen voor de elektrische installatie. Maar als ik bij een keuring van een camper zie dat er een doe-het-zelver bezig is geweest met lasdoppen of kroonsteentjes, dan geef ik altijd een waarschuwing. Laat de installatie van elektra altijd aan de vakman over.

En als je het dan toch graag zelf doet: monteer draden met deugdelijke stekkers en gebruikt een extra huls om de draden door de wanden te voeren. Het is anders dan bij een huis. Die camper rijdt en rammelt en schudt. Op een gegeven moment raken draden uit een lasdop of kroonsteen los en kan kortsluiting ontstaan. Als het dan ook nog buiten de zekeringen heen is gelegd, is het einde verhaal.”

Kees Hubert van SOS International wijst op de veelheid aan elektrische apparaten in een camper. “Er zijn allerlei systemen aan de oorspronkelijke installatie toegevoegd, zoals een airco, zonnepanelen en extra accu’s. Kortsluiting ontstaat vooral in de zekeringenkast of in de omvormer van 230 naar 12 volt, een gevoelig apparaat dat warmte produceert. Op een kwaad moment kan de bedrading smelten. De hete draad komt tegen iets brandbaars aan en er ontstaat brand. En meestal ook nog op een plek waar je niet goed bij kunt.”

Brandlucht

Ook een klein brandje door kortsluiting kan de vakantie al aardig overhoop gooien, ondervonden Gé van Hartevelt en Ingrid van de Ven uit Vught afgelopen najaar. Zij reden met hun negen jaar oude Laika in de buurt van Lissabon toen ze een brandlucht roken. Dat zal wel van buiten komen, dachten ze nog en Van Hartevelt probeerde de airco uit te zetten. Maar dat bleek niet te lukken. Ondertussen begonnen diverse lampjes op het dashboard te knipperen en uiteindelijk zag Van Hartevelt de rook die linksonder het dashboard omhoog kwam.

Vlammen uit de zekeringenkast

“We hebben direct de afrit genomen en de auto bij een supermarkt geparkeerd. Inmiddels sloegen de vlammen uit de zekeringenkast. Met wat moeite kreeg ik onze oude schuimblusser aan de gang en toen was het zo uit. Maar door de kortsluiting bleef de claxon maar loeien.” Omringd door belangstellende Portugezen, die allemaal advies gaven, wist Van Hartevelt de accupool los te halen en daarmee was het gevaar voor een autobrand afgewend.

De camper kon echter niet ter plekke gerepareerd worden en de camperaars zijn uiteindelijk per vliegtuig en huurauto terug naar Nederland gekomen. Voor de reparatie moesten de kabelboom en het dashboard worden vervangen.

Brand door een gaslek

Kortsluiting is vaak de oorzaak van brand in campers, maar Henk Timmermans wijst ook op de gevaren van gas. “Aansluitingen kunnen slecht zijn en slangen hebben soms scheurtjes. Gasslangen en de drukregelaar moeten elke vijf of tien jaar vervangen worden. De datum van vervanging, of van montage, staat er altijd duidelijk op. Ook gebruiken mensen soms slangklemmen op gasslangen. Daarmee maak je de slang kapot. Als je dan ook nog eens gaat rijden en trekken aan die slang, krijg je lekkage.

Gebruik dus slangen met vaste schroefaansluitingen en laat af en toe de gasleidingen controleren, door af te persen. Dat is geen overbodige luxe. De eerste keer dat ik het liet doen, bleek er een klein gaslekje te zijn. Dat was met een jonge gebruikte camper van een goed merk. Ook dan moet je het laten controleren.”

Vervuilde gasbrander achter de koelkast

Timmermans wijst op het gevaar van een vervuilde gasbrander achter de koelkast. “Als de koelkast op gas loopt, brandt er een klein vlammetje. Door stof en vervuiling kan dat buiten de brander komen en dan gaat het mis.” Timmermans concludeert uit vele filmpjes op Facebook en YouTube dat brand in campers vaak uitbreekt als ze net onderweg zijn, of thuis klaar staan voor vertrek. “Dat zijn vaak brandjes die beginnen achter de koelkast. Als mensen gaan rijden met de koelkast werkend op gas, kan er een beetje tocht bij de vlam komen. Het is niet voor niets verboden om zo te rijden.”

Koelkast in brand

Kees Kranenburg overkwam het vorig jaar zomer, op een camping in Noord-Duitsland. Hij wilde vertrekken en inspecteerde zoals gewoonlijk of alles werkte. Maar wat bleek: de koelkast wilde niet op gas werken. Na een inspectie via het rooster aan de buitenkant – alles zag er goed en schoon uit – ging de koelkast gelukkig wel aan. Kranenburg zette hem weer uit en ging wat andere dingen doen.

En toen hoorde ik iemand roepen: brand, brand! Voor ik het wist kwam de Duitser die naast ons op de camping stond met een poederblusser de camper binnen rennen en begon het hele interieur van de auto onder te spuiten. Ik ben, half onder het poeder, naar buiten gerend en de vlammen sloegen uit de zijwand. Met drie poederblussers waren mensen aan het spuiten: van bovenaf kreeg ik de brand snel uit. Maar het was zo’n zootje geworden met al dat poeder in het interieur, dat we er niet meer mee konden rijden.”

Kranenburg en zijn vrouw Joke konden gelukkig met vrienden meerijden naar huis. Maar de camper had behoorlijke schade aan de koelkast en de zijwand. Daar kwam de onzichtbare brandschade tussen de dubbele wanden en dakplaten bij en de aanzienlijke schade door de poederblussers. Eind van het liedje is dat de Bürstner Delfin T695 uit 2006 total loss werd verklaard.

Gasinstallatie keuren

Peter van der Linden van het gelijknamige camper- en caravanbedrijf in Enschede adviseert camperaars om de gasinstallatie elke twee jaar te laten keuren. Daarbij wordt het systeem afgeperst op 150 millibar, terwijl de normale werkdruk 30 of 50 millibar is. Als de druk zakt, is er een lek. Van der Linden: “Meestal gaat het om de aansluitingen. De rubberslang bij de fles levert zelden problemen op. Die vervangen we elke vijf jaar, zo nodig samen met het reduceerventiel. Bij twijfel altijd vervangen, die 25 euro is de moeite niet.”

Toch is enkel de controle en een lekvrij gassysteem geen waarborg voor brandveiligheid. “Gelukkig komt brand zelden voor, maar als het gebeurt, begint het meestal bij de koelkast. Niet door lekkage, maar door een vervuilde branderbuis. Het is belangrijk om die af en toe te reinigen.” Dat hoort bij de opbouwbeurt, net als controle op gaslekkage. Van der Linden adviseert zijn klanten die tweejaarlijks te laten uitvoeren. “Dan heb je echt minder kans op brand.”

Negen tips tegen brandgevaar

1. Laat de gasinstallatie elke twee jaar keuren.
2. Reinig tweejaarlijks de brander van de koelkast.
3. Vervang tijdig gasslang en reduceerventiel bij de gastank.
4. Laat werken aan de elektrische installatie aan professionals over.
5. Gebruik nooit kroonsteentjes of lasdoppen.
6. Gebruik nooit een opgerolde kabelhaspel onder de camper.
7. Zorg voor een schuimblusser, laat deze na vijf jaar keuren en vervang deze na tien jaar.
8. Hang een blusdeken in het zicht in de camper.
9. Monteer een rookmelder met een batterij die tien jaar meegaat.