Betoverend Schotland

Het begint te regenen, maar hé, regen en Schotland schijnen bij elkaar te horen. Het (nog steeds Engelse) landschap is prachtig, met glooiende heuvels, veel schapen en koeien en af en toe een glimp van de Muur van Hadrianus. Bij Walltown – vinden we wel een toepasselijke naam, vandaar – stoppen we bij het bezoekerscentrum om die Muur van Hadrianus nader te bekijken. Naamgever keizer Hadrianus was degene die besloot om tussen de jaren 122 en 130 deze muur te bouwen, om de noordgrens van het Romeinse rijk te verdedigen tegen aanvallen van de stammen die in het huidige Schotland woonden.

We wandelen en klimmen naar de muur – gelukkig is het even droog – en genieten van het magnifieke uitzicht over Northumberland. We maken nog wat kwinkslagende grappen met Engelse toeristen – heerlijk zo’n land met een begrijpelijke taal en humor – moeten dan weer snel door naar onze volgende stop.

Dat oorspronkelijke aambeeld is er nog en staat als museumstuk in een vitrine. In de loop der jaren is het een traditie geworden om bij een aambeeld te trouwen dus ze staan werkelijk overal. Er wordt nog steeds hevig gehuwd in Gretna Green, zo’n 3.000 keer per jaar. Wat voor zo’n kleine plaats best vaak is.

We eten een klein hapje in het restaurant en ik laat me overhalen door de opschep-dame om kipfilet gevuld met haggis te proberen. “Als je in Schotland bent moet je het een keer eten, en het is heus erg lekker. Niet bij nadeken wat erin zit.” Wat haggis is? Een mengsel van schapenhart, -long en -lever, aangevuld met reuzel, havermout en kruiden, dat oorspronkelijk gekookt wordt in een schapenmaag. Tegenwoordig worden er vaak ‘gewoon’ worsten van gemaakt.

Vandaag starten we de Southwest Coastal 300, een toeristische route langs de kust door het zuidwesten van Schotland van 300 mijl lang. We zullen er zo nu en dan misschien iets van afwijken, want je moet pragmatisch omgaan met smalle landelijke wegen. Het zuidwesten, Dumfries and Galloway, is een schitterende en rustige streek. Zo rustig, dat er best wel wat meer toeristen mogen komen, vindt Visit Scotland; vandaar dat ons deze journalistieke reis is aangeboden met als aanvang dit gebied. We beginnen met Sweetheart Abbey in New Abbey. De weg ernaartoe is smal, af en toe moeten we middenop rijden om niet in de bomen verstrikt te raken, maar de vergezichten op zee zijn formidabel. Sweetheart Abbey is een vervallen abdij die in de dertiende eeuw is gesticht door Lady Devorgilla als eerbetoon aan haar man, John Balliol. Ze was nogal gek op hem, en had na zijn overlijden zijn hart laten balsemen en dat in een kistje gedaan dat ze continu bij zich droeg. Toen twintig jaar later ook haar tijd gekomen was, is ze samen met het hart begraven in de kerk, waarna de monniken hun klooster voortaan ‘Sweetheart Abbey’ noemden. Naar dat hart dus en alle toestanden eromheen.

Het complex is zo vervallen, dat het nogal risicovol is om in de dakloze kerk komen. Er worden restauratiewerkzaamheden uitgevoerd om de ruïne zodanig op te kalefateren dat hij geen gevaar meer vormt. We kunnen dus helaas niet naar binnen, voor zover je van binnen kunt spreken als er geen dak is.

Maar no worries, verderop in dit dorp is nog een attractie: een watermolen voor het malen van graan. Deze stamt oorspronkelijk ook uit de dertiende eeuw, maar er is natuurlijk in de loop der eeuwen wel het een en ander aan vertimmerd. De huidige molen is in 1948 buiten gebruik gesteld, maar is inmiddels gerestaureerd en wordt beheerd door ‘Historic Scotland’. Hij ziet er patent uit en ook de binnenkant is tot in de puntjes verzorgd. De vrijwilliger van dienst is er behoorlijk trots op, maar de molen kan nu niet draaien, al is er water genoeg. Een “exotic weed from New-Zealand” gooit roet in het eten.

Onze vrijwilliger laat zich niet kisten. “Woensdag gaat de zon weer schijnen”, riposteert hij. “Morgen woensdag of volgende week?”, vraag ik (ik kan zo naïef zijn, zucht). “Volgend jaar. Volgend jaar woensdag!”

Het stadje Dumfries heeft een belangrijke regionale functie, en het zal best een aardige plaats zijn, maar in de regen ziet het er toch een beetje somber uit.

We raken gezellig aan de praat met een dame die vers uit een tuin komt (werkkleding, haar in de war, groezelige handen) en die overal bloemen neerzet. Ze blijkt een echte dame, Dame Barbara Kelly, de voorzitter van de Peter Pan Moat Brae Trust. Ze hoopt op meer toerisme in deze streek en wil van Galloway het derde Nationaal Park van Schotland maken. Als we later een gelikte foto van haar in een brochure over Moat Brae zien, herkennen we haar nauwelijks.